Związany z regionem:
Mieszkał w Kaniach przy ul. Słowackiego przez około 40 lat. Od 2005 roku Honorowy Obywatel gminy Brwinów.
Biografia:
Antoni Heda-Szary (pierwotnie Antoni Cheda) to żołnierz Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Zasłynął z akcji partyzanckich w Kielecczyźnie.
Urodził się w 1916 roku w Małomierzycach niedaleko Iłży. W Radomiu w 1936 roku skończył Kolejową Szkołę Techniczną z dodatkowym kursem zbrojeniowym. Od razu otrzymał pracę w Fabryce Zbrojeniowej w Starachowicach. Rok później został powołany do odbycia służby wojskowej. Trafił do 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, gdzie spędził kolejny rok.
Po wybuchu II wojny światowej Heda-Szary walczył w 12. Dywizji Piechoty pod Iłżą, a potem na Lubelszczyźnie. Po upadku kampanii wrześniowej wszedł do Związku Walki Zbrojnej. W połowie 1940 roku próbował przedostać się do Rumunii, ale został zatrzymany przez sowietów i osadzony w więzieniu w Brześciu. Tam skazany na zsyłkę do łagrów. Udało mu się jednak uniknąć kary, ale po odbiciu Brześcia przez Niemców trafił w ich ręce. Został osadzony w obozie dla jeńców pod Terespolem. Udało mu się zbiec, dzięki ukryciu w beczce z odpadkami. Przez Warszawę wrócił w rodzinne strony.
Heda-Szary znów działał w ZWZ. Dzięki powodzeniu prowadzonej przez niego akcji ataku na niemieckie więzienie w Starachowicach, dostał zgodę na działalność partyzancką. Przeprowadził kilka głośnych ataków na wroga.
Po zakończeniu wojny Heda-Szary również walczył, ale z nowym wrogiem – ZSRR. 5 sierpnia 1945 roku przeprowadził akcję w Kielcach, gdzie dowodzony przez niego oddział Armii Krajowej zaatakował więzienie UB i uwolnił blisko 350 osób. Po tej akcji wycofał się z działalności zbrojnej i przeniósł się na Wybrzeże. Tam jednak został zatrzymany przez ubecję w Gdyni. Został czterokrotnie skazany na karę śmierci ostatecznie zamienioną na dożywocie. Do 1956 roku siedział w więzieniu w Warszawie przy ul. Rakowieckiej, w Kielcach, Rawiczu i we Wronkach. Wyszedł objęty amnestią.
W okresie komunizmu Heda-Szary działał w NSZZ Solidarność. Przez wiele lat bezpośrednio doradzał kard. Stefanowi Wyszyńskiemu. W stanie wojennym pół roku spędził na internowaniu w więzieniu na warszawskiej Białołęce. Po upadku komunizmu był głównym założycielem Światowej Federacji Polskich Kombatantów, która w 1990 roku zjednoczyła około 30 organizacji.
W latach 90. został doceniony przez władze polskie. Już w 1990 roku awansował do stopnia pułkownika dzięki ostatniemu prezydentowi na Uchodźstwie Ryszardowi Kaczorowskiemu. Na stopień generała został z kolei awansowany w 2006 roku przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Poza tym został odznaczony m.in. orderami Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Walecznych.
Generał Antoni Heda-Szary zmarł w Warszawie 14 lutego 2008 roku. Msza żałobna została odprawiona tydzień później w Katedrze Wojska Polskiego w Warszawie, a jego ciało spoczęło na cmentarzu w Podkowie Leśnej.
[facebook_like_button]
